Alimenty na żonę (męża) – a wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego

W polskim porządku prawnym wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego stała się swego rodzaju ułatwieniem do żądania zasądzenia alimentów na rzecz małżonka niewinnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Niewątpliwie widmo dożywotniego płacenia alimentów w wyniku uznanie winy jednego z małżonków jest częstą przyczyną paroletnich i trudnych także pod względem emocjonalnym postępowań w sprawie rozwód.

Decydujące zatem znaczenie o zakresie obowiązku alimentacyjnego na rzecz byłego współmałżonka, w tym o jego wysokości i okresu obowiązywania ma niewątpliwie orzeczenia w przedmiocie winy za rozkład pożycia małżeńskiego. Sąd wydający wyrok o rozwiązaniu małżeństwa stron przez rozwód ustala, że oboje małżonkowie ponoszą winę za rozkład pożycia małżeńskiego, jeden z małżonków jest uznany za wyłącznie winnym rozkładu pożycia małżeńskiego, bądź na zgodny wniosek małżonków może odstąpić od orzekania o winie za rozkład tego pożycia.

W przypadku, w którym jeden z małżonków zostanie uznany za winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, a rozwód wpłynął na istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, to ten małżonek niewinny może żądać od alimentów na swoją rzecz nawet, gdy nie znajduje się on w niedostatku. Należy jednak pamiętać, że orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy jednego z małżonków i zasądzenie na rzecz małżonka niewinnego alimentów, kształtuje obowiązek alimentacyjny dożywotni. Nie ma zatem znaczenia upływ czasu czy zawarcie przez któregokolwiek z małżonków drugiego małżeństwa.

W przypadku, gdy sąd uznał oboje małżonków winnymi rozkładu pożycia małżeńskiego albo odstąpił od orzekania o winie to małżonek, np. żona lub mąż, znajdujący się w niedostatku, może żądać od współmałżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Co do zasady bowiem obowiązek płacenia alimentów na byłego współmałżonka wygasa z upływem pięciu lat od daty orzeczenia rozwodu. W tej sytuacji Sąd może przedłużyć obowiązek alimentacyjny, jeśli małżonek uprawniony do alimentów z przyczyn obiektywnych nie jest w stanie nadal samodzielnie się utrzymać, a przedłużenie tego obowiązku jest to uzasadnione wyjątkowymi okolicznościami, podlegającymi ocenie Sądu indywidualnie w każdej sprawie. Bezterminowy charakter obowiązku alimentacyjnego dotyczy osób ciężko chorych, niepełnosprawnych lub będących w podeszłym wieku.

Ustanowienie w trakcie małżeństwa rozdzielności majątkowej na mocy postanowienia Sądu lub w drodze umowy zawartej przed Notariuszem nie ma wpływu na obowiązek alimentacyjny między małżonkami.

Jeżeli Sąd nie rozwiąże małżeństwa przez rozwód, a zostanie orzeczona separacja to to obowiązek alimentacyjny kształtuje się tak jak po rozwodzie.

WYSOKOŚĆ ALIMENTÓW

Odpowiadając na Państwa wątpliwości co do wysokości alimentów należy wskazać, że nie ma stałej kwoty należnych alimentów na rzecz byłej żony lub męża. Wysokość alimentów uzależniona jest od usprawiedliwionych potrzeb małżonka uprawnionego oraz możliwości alimentacyjnych małżonka zobowiązanego do uiszczania tych alimentów. Możliwości alimentacyjne nie zawsze są utożsamiane z uzyskiwanymi zarobkami. Sąd może bowiem uznać, że wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia z tytułu świadczonej pracy lub prowadzonej działalności nie świadczy o pełnym wykorzystaniu możliwości alimentacyjnych ( zarobkowych i majątkowych). W razie orzeczenia przez Sąd wyłącznej winy – alimenty pełnią rolę swego rodzaju „wyrównania” sytuacji życiowej małżonka niewinnego, która uległa pogorszeniu wskutek rozwodu. W tych okolicznościach ma znaczenie stopa życiowa dotychczasowych małżonków. W przypadku braku orzeczenia o winie i zaistnieniu sytuacji „niedostatku” alimenty mają za zadanie zapewnić drugiemu współmałżonkowi pewne minimum godnego życia.

ALIMENTY W TOKU POSTĘPOWANIA ROZWODOWEGO

W trakcie trwania postępowania w sprawie rozwód Sąd może zabezpieczyć alimenty na rzecz na żony lub męża w trybie zabezpieczenia. Wówczas drugi współmałżonek będzie zobowiązany do płacenia tych alimentów do czasu prawomocnego zakończenia tego postępowania, chyba, że małżonek zobowiązany do ich płacenia wystąpi wcześniej o uchylenie tego obowiązku alimentacyjnego, a sąd takie żądanie uwzględni.

ALIMENTY W MAŁŻEŃSTWIE

W przypadku braku rozwiązania małżeństwa przez rozwód, bez względu na to czy małżonkowie żyją razem czy osobno, Ustawodawca wprowadził zgodnie z art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – obowiązek przyczyniania się przez oboje wzajemnie według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych do zaspokajania rodziny, którą założyli przez zawarcie związku małżeńskiego .Zatem ten obowiązek ma na celu zaspokoić potrzeby nie tylko drugie małżonka, ale również dzieci tych małżonków. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać na uiszczaniu określonej kwoty pieniędzy, ale również na tzw. świadczeniu w naturze, czyli w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Bez względu zatem czy małżonkowie żyją razem, jeśli jedno z nich nie wywiązuje się ze swoich obowiązków wzajemnej pomocy względem drugiego małżonka, sąd może zobowiązać do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Roszczenie o zadośćuczynienie obowiązkowi zaspokojenia potrzeb rodziny ma inną podstawę prawną od alimentów, jednak w praktyce ich charakter należy uznać za zbliżony.

ZMIANA WYSOKOŚCI ALIMENTÓW

W każdej sytuacji i czasie, gdy zmienią się możliwości zarobkowe lub majątkowe małżonka zobowiązanego do płacenia alimentów lub zwiększą się usprawiedliwione potrzeby małżonka uprawnionego, możliwa jest zmiana wysokości obowiązku alimentacyjnego w drodze zgłoszenia takiego żądania przed Sądem.

PRZEDAWNIENIE ALIMENTÓW.

WYGAŚNIĘCIE OBOWIĄZKU ALIMANTACYJNEGO

Małżonek uprawniony może wystąpić do Sądu z żądaniem zasądzenia alimentów w każdym czasie. Należy jednak mieć na uwadze, że Ustawodawca wskazał w treści art. 137 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, że alimenty są tzw. świadczeniem okresowym, co oznacza, ze każda rata alimentów przedawnia się z upływem trzech lat.

Obowiązek alimentacyjny wygasa najpóźniej wraz ze śmiercią małżonka uprawnionego lub zobowiązanego, gdyż ani uprawnienie do ich żądania ani obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców.

Warto pamiętać, że na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają:

świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego z ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2020 r., poz. 808 t.j., z późn. zm.), które musi zwrócić zobowiązany do alimentacji
świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej
świadczenia rodzinne na mocy ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2020 r., poz. 111 t.j., z późn. zm), świadczenie rodzicielskie uzupełniające na podstawie ustawy z 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (Dz.U. z 2019 r., poz. 303), czyli to m.in. dla matek, które urodziły i wychowały czworo.

W każdej sprawie, aby wyeliminować lub zminimalizować ryzyko płacenia dożywotnich alimentów należy zasięgnąć opinii profesjonalnego pełnomocnika oraz przygotować się do przeprowadzenia sprawy o rozwód z jak najbardziej korzystnym wynikiem dla danej osoby. W razie orzeczenia obowiązku alimentacyjnego można także wszcząć postępowanie o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego albo o zmniejszenie obowiązku alimentacyjnego, jednak na tym etapie w praktyce bywa to dużo trudniejsze.