27.05.2019
Koniec z warunkowym zwolnieniem!
Dożywotnie pozbawienie wolności bez prawa do warunkowego zwolnienia, do 20 lat więzienia za przyjęcie łapówki, surowsze kary za najgroźniejsze przestępstwa i kradzieże kart płatniczych, nowe typy przestępstw – takie zmiany wprowadzone zostaną za sprawą nowelizacji kodeksu karnego, która została przyjęta przez Sejm.
Bez prawa do warunkowego zwolnienia
Projekt wprowadza karę dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia. Ma być ona orzekana wobec sprawców, którzy są trwale niebezpieczni dla społeczeństwa. Sądy musiałyby ją obligatoryjnie orzekać również wobec osób, które zostały w przeszłości skazane na dożywocie albo na 20 i więcej lat więzienia, a dopuściły się kolejnego przestępstwa, za które orzeczono wobec nich dożywocie. W tych przypadkach wyrok dożywocia ma mieć charakter bezwzględny – na zawsze pozbawiać możliwości ubiegania się o warunkowe zwolnienie. – Ponadto sądy mogłyby orzekać zakaz warunkowego zwolnienia przy skazaniu na dożywocie w wypadkach, gdy charakter i okoliczności czynu oraz właściwości osobiste sprawcy wskazują, iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla społeczeństwa – tłumaczy resort sprawiedliwości. Projekt wydłuża także do 35 lat okres, po którym skazani na „zwykłe”, a nie bezwzględne dożywocie, mogą ubiegać się o warunkowe zwolnienie. Dziś wynosi on 25 lat. Wydłuży się również okres próby przy warunkowym zwolnieniu z kary dożywotniego pozbawienia wolności. Dziś wynosi on 10 lat. Po zmianach okres próby dla skazanych na dożywocie będzie… dożywotni. Zwiększy się ponadto okres przedawnienia karalności zabójstwa – z 30 do 40 lat.
Elastyczny wymiar kar
Ponadto zmiany mają dać sądom możliwość orzekania zgodnie z poczuciem sprawiedliwości i współmiernie do ciężaru winy. Obecnie sędziowie dysponują ograniczonym zakresem kar za najpoważniejsze przestępstwa. Możliwe jest orzekanie kar do 15 lat pozbawienia wolności, osobną karą 25 lat więzienia i dożywotnim pozbawieniem wolności. Nie mogą więc wymierzyć, np. kary 18 czy 27 lat więzienia, nawet gdyby była ona odpowiednia.
W praktyce często decydują się na niższe wyroki – np. 15 zamiast 25 lat więzienia – ze względu na obawę, że wyższą karę podważy sąd odwoławczy. Przestępcy zaś wychodzą na wolność jeszcze wcześniej w ramach warunkowego zwolnienia. Zmiany zakładają przy okazji likwidację osobnej kary 25 lat więzienia i wprowadzenie elastycznego wymiaru kar: od 15 dni do 30 lat pozbawienia wolności oraz dożywocia.
Nowe typy przestępstw
Projekt wprowadza też nowe typy przestępstw za czyny, z których część w ogóle nie była dotąd karalna, mimo że była szkodliwa społecznie. To m.in.:
- przygotowanie do zabójstwa, za które ma grozić od 2 do 15 lat pozbawienia wolności;
- przyjęcie zlecenia zabójstwa – od 2 do 15 lat więzienia;
- uchylanie się od naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem – od 3 miesięcy do 5 lat więzienia (dziś grozi jedynie egzekucja komornicza);
- kradzież zuchwała, np. kieszonkowa lub gdy złodziej wyrywa torebkę na ulicy – od 6 miesięcy do 8 lat więzienia bez względu na wartość skradzionej rzeczy.
Kradzież karty płatniczej
Projekt rozwiązuje również prawne problemy związane z karaniem osób, które dokonują transakcji cudzą kartą płatniczą albo dokonują internetowych przelewów z konta innej osoby bez zgody jego właściciela.
Tego typu czyny były dotąd karane jako kradzież, ale sądy miały trudności z określeniem, czy jest to zwykła kradzież, za którą grozi od 3 do 5 lat więzienia, czy też kradzież z włamaniem, karana od roku do 10 lat pozbawienia wolności. W myśl projektu za tego rodzaju przestępstwo ma grozić kara, jak za kradzież z włamaniem, czyli od roku do 10 lat więzienia.
Walka z aferami gospodarczymi
Zgodnie z projektem przyjęcie korzyści majątkowej powyżej miliona złotych będzie zagrożone karą od 3 do 20 lat pozbawienia wolności. Obecnie za przyjęcie łapówki powyżej 200 tysięcy złotych grozi od 2 do 12 lat więzienia.
W przypadku fałszerstw faktur vat na wielką skalę, a więc powyżej 10 milionów złotych, prawo ma być surowe. Pozwoli orzekać kary w przedziale od 5 do 25 lat więzienia.
Zreformowany Kodeks karny ma też skuteczniej chronić publiczny majątek i fundusze. Precyzyjne przepisy ułatwią walkę z „ustawianiem” przetargów, gdy są w nie choćby częściowo zaangażowane publiczne pieniądze – rządowe, samorządowe albo z Unii Europejskiej. W budzących wątpliwości sprawach prokuratura będzie mogła podejmować działania z urzędu, a nie czekać na złożenie zawiadomienia. Będzie to możliwe na każdym etapie przetargów – zarówno gdy są przygotowywane, jak i wtedy, gdy już trwają albo zostają przeprowadzone.
PRZESTĘPSTWO | OBECNY WYMIAR KARY | WYMIAR KARY PO REFORMIE |
zabójstwo | od 8 do 15 lat więzienia, 25 lat więzienia albo dożywocie | od 10 do 30 lat więzienia albo dożywocie |
spowodowanie ciężkiego uszkodzenia ciała ze skutkiem śmiertelnym | od 5 do 15 lat więzienia, 25 lat więzienia albo dożywocie | od 5 do 30 lat więzienia albo dożywocie |
porwanie dla okupu połączone ze szczególnym udręczeniem | od 5 do 15 lat albo 25 lat więzienia | od 5 do 25 lat więzienia |
fałszerstwo pieniędzy | od 5 do 15 lat albo 25 lat więzienia | od 5 do 25 lat więzienia |
rozbój | od 2 do 12 lat więzienia | od 2 do 15 lat więzienia |
rozbój z użyciem broni | od 3 do 15 lat więzienia | od 3 do 20 lat więzienia |
Doprowadzenie do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu | od 3 do 15 lat więzienia | od 3 do 20 lat więzienia |
Udział w zorganizowane grupie przestępczej | od 3 do 15 lat więzienia | od 3 do 20 lat więzienia |
porwanie dla okupu | od 3 do 15 lat więzienia | od 3 do 20 lat więzienia |
pozbawienie wolności ze szczególnym udręczeniem | od 3 do 15 lat więzienia | od 3 do 20 lat więzienia |
handel ludźmi | od 3 do 15 lat więzienia | od 3 do 20 lat więzienia |